Қажымұқан – қазақтың күш атасы. Қажымұқан – заманының алыбы. Қажымұқан – халқымыздың тұңғыш кәсіпқой палуаны. Жауырыны жер иіскемеген батыр бабамыз туралы аңыз көп. Бірақ сол аңыздардың арасынан бізді ең қатты қызықтырғаны – оның қажылық сапары еді. Палуан Мұқан қалай «Қажымұқан» атанып кетті? Расымен қажылыққа барған ба? Мекке-Мәдинаны көзімен көрген бе? Намаз оқыған ба? Кезекті мақаламызда осы сұрақтарға жауап іздеп көрген ...

XX ғасырдың бас кезінде ең ауырсалмақты палуандар арасында француз күресі, еркін күрестен аймақтық, жалпыодақтық, әлемдік чемпионаттардың көпдүркін чемпионы атанған алғашқы қазақ алыбы – Мұқан Мұңайтпасов қазақ халқына және әлем халықтарына Қажымұқан есімімен әйгілі. Әлемнің 28 мемлекетінде күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды. Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс ...

Тарихи деректерге сүйенсек, Қажымұқан Мұңайтпасов 1871 жылы 7 сәуірде Ақмола уезі, Қараөткел дуанына қарасты Қоспа деген жерде дүниеге келген. Кедей шаруаның баласы болғандықтан жастайынан орыс байларына қара жұмысқа жалданған. Сөйтіп жүріп күреске түсіп, бала балуан атанады. Он бірінші атасы Қарақыпшақ Қобыланды батыр болып келетін Мұқан дара бітімі, толағай күшімен ерте танылыпты… Атасы Ернақ батыр Кенесары бастаған ұлт-азаттық көтерілісінде мыңбасы болған. ...

Қазақ Даласының Батыры Қажымұқан Мұңайтпасов – жауырыны жерге тимеген, тізесі бүгілмеген балуан! Ол үшін дауласудың да керегі жоқ Десе де, әлі күнге дейі нүктесі қойылмай келе жатқан бір ғана мәселе бар. Ол – «Қажымұқан Поддубныйдан жеңілген бе, жеңілмеген бе?» деген сұрақ. Бұл турасында Жазушы Қалмақан Әбдіқадыровтың 1989 жылы «Жазушы» баспасынан шыққан «Қажымұқан» атты кітабының 103-бетінде: «– Ағаның жолына әдепсіз кісі ...

Аты аңызға айналған палуан Қажымұқан Мұңайтпасов жайлы ел ішінде әңгіме көп. Бабаның қарашаңырағында туып-өскен соң ес білгелі палуанның үйіне бас сұққан ғалымдардың, шырақшы болған марқұм Есболған атам мен Науат әжемнің әңгімелеріне қанықпын. Батыр бабамыз туралы естіген естеліктерімді бүкпесіз баяндауды парыз санап отырмын. Шежіре бойынша Қобыланды батырдың он бірінші ұрпағы саналатын Қажымұқан атамыз кілең батырлар туған текті әулеттен шыққан. Төртінші атасы ...

Мінәйім, Мінәй әже… 1977 жылдың тамыз айы. «Лениншіл жас» газетінде үлкен бір датаға қызу әзірлік жүріп жатты. Ол – заманымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Омарханұлы Әуезовтің туғанына 80 жыл толу мерекесі еді. Бұл оқиғаны басқа басылымдарға ұқсатпай қайтіп, қалай беру керек? Міне, осы ойды жүзеге асыру үшін газеттің шығармашылық ұжымы жаңа бір идеяны ойлап тапты да, соған ынты-шынтымен беріле кірісіп кетті. ...

Потрясающие факты о человеке-великане — Кажымукане Мунайтпасове, о которых вы могли не знать В этом году казахстанцы отметят не одну важную дату и событие. Этот год сразу же начался с празднования юбилея великой народной артистки СССР Розы Баглановой. Уверены, в скором будущем 100-летие Розы Тажибаевны будет отмечен с большим размахом, тем более учитывая тот факт, что Президент в первые дни ...

Жиырма төрт патшалықтың жерін басып, жер шарының 54 мемлекетін аралап, 48 медаль олжалап, қазақ ұлтының рухын асқақтатып бүкіл әлемге танытқан, түркі халықтарының ішінде қазақтың ғана маңдайына біткен, дүниежүзілік сайыста әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы, туғанына 150 жыл толып отырған күш атасы Қажымұқан бабамыздың ел ішін аралап өнер көрсеткеніне жұртшылық қанық болса керек. Сондай сапардың бірі 1947 жылы шалғайдағы Созақ ...

Қажымұқан ұлтымыздың ұлы перзенті, алып күш иесі, теңдесі жоқ кәсіпқой балуан болғанын күллі қазақ біледі. Күрес өнерінің майталманы болған ол – әлем чемпионы атағына қол жеткізген тұңғыш қазақ батыры. Ресей, Түркия, мұхит асып, Америка, Араб елдерінде танымалдылығының артқаны соншалық, онымен жекпе-жек шығуға өзге елдің балуандары жүрексінген. Әлемнің 28 мемлекетін аралап, сол жерлердің мықтыларымен белдесіп, қоржынына 56 медаль салған. Бірақ бұл ...

Хаджимукан был легендарной личностью и обладал фантастической популярностью у народа. Как и вокруг любой другой знаменитой фигуры, вокруг него ходили разного рода небылицы, вплоть до того, что утверждали о его способности завязать на шее «галстуком» целый рельс.   Наиболее известным в мире спортивных единоборств в начале прошлого века был  казахский батыр –  борец Кажымұқан Мұңайтпас ұлы Кажымукан Мунайтпасов. Ему единственному в дореволюционный период ...

Қайран, Қажымұқан бабам-ай! Ана бір жылдары өзің жайлы кино түсіріп бір күлкіге қалып едік. Орыс аюының қасында қонжықтай майпаңдатып, Поддубныйдың қолбаласындай жалпаңдатып қойған қойған образыңды көріп бір жүрек ауырып еді сол кезде. Оны да кеңестік идеологияның кесірі ғой деп жылы жауып қоя салдық. Енді міне, тағы… «Ұлы» көршіміз түсірген, қазір прокатта жүріп жатқан «Иван Поддубный» фильмінде орыс палуаны түріктің Хаджимуканын ...

1944 жылдың 29 қыркүйегінде КСРО Мемлекеттік қорғаныс комитетіне Қазақстаннан бір таңғажайып хат жетеді. Мазмұны: «…Отанымыз фашист басқыншыларына қирата соққы беріп жатқан күндерде мен, өмірімнің 55 жылын спортқа арнаған балуан, жеңіс күнін жақындату үшін еңбекпен тапқан 100 мың сом табысымды қорғаныс қорына тапсырамын. Осы қаржыға Аманкелді Иманов атындағы самолет жасауға тиісті нұсқау беруіңізді өтінемін». Бұл хатты жолдаушы – адам түгілі, батпандай ...

Қазақ халқының қайсар да қайталанбас даңқты балуаны Қажымұқан баба қай жерде туып, қай жерде дүние салған? Кейбіреулер баба сүйегі Астанада жатыр дейді. Осы қаншалықты рас? Күш атасы Қажымұқан бабамыз 1883 жылы Ақмола облысы Қараөткел ауылында дүниеге келген. Алапат күш иесі Мұқан 18 жасында алғаш рет Омбы қаласында ашылған циркте орыс палуаны И.Злобинмен белдеседі. Тұла бойын күш кернеген балуанға риза болған ...

Күллі қазақ «күш атасы» ретінде қадір тұтқан Қажымұқан – ғибратты ғұмыр кешкен сан қырлы тұлға. 15 жасынан топқа түскен Қажекеңнің жасы 70-ке келгенше күресті тастамауының өзі – оның жаратылысы бөлек саңлақ спортшы екендігінің айғағы. Бір айта кетерлігі, 11-атасы Қарақыпшақ Қобыланды болып келетін Қажымұқанның дара бітімі бала жасынан-ақ байқалған. Өзі құралпылас балалармен ойнап жүргенде әлдекімге жазатайым қолы тиіп кетсе, оңдырмайды екен. ...

Осыдан екі айдай уақыт бұрын Ресейде «Поддубный» фильмі көрерменге жол тартқан. Екі жыл бойы түсірілген, бюджеті 12 миллион доллар болатын бұл фильм орыстың әлемге әйгілі балуаны, француз күресінің алты дүркін чемпионы Иван Поддубный турасында. Әйгілі орыс қаһарманы туралы түсірілген осы фильмде Поддубныйдың Қажымұқан есімді түрік балуанымен белдесіп, оның желкесін үзіп жіберетіні жайлы бір келеңсіз көрініс бар. Аянышты күйде сұлық жатқан ...

Ұлытау өңірінде атақты Иманжүсіп Құтпанұлы, Балуан Шолақ, Қажымұқан балуан үшеуі бас қосып, даланы ду-дыруға бөлегені жайлы. Бірін-бірі көріп бас қосуға ынтазар болып жүрген қазақтың арыстары алқа-қотан отырып өнер көрсетеді. Балуан Шолақ білектей темірді арқан сияқты білегіне үш-төрт қайыра орап, екі ұшын тұйықтап тастай салады. Ал, Қажымұқан болса жуан рельс темірді жотасына көлденең көтеріп, жиналған халыққа, «екі басына сыйғанша мініңдер!» дейді. ...

Тұтас ғұмырын күрес өнеріне арнап, ұланғайыр жері мен өршіл халқын бірінші болып өзге жұртқа паш еткен, өзінен бұрынғы қандастары баспаған топырақты басып, көрмеген елді көріп, өзге қазақ тақпаған алтын, күміс медальдарды мойнына тұңғыш ілген Қажымұқан бабамыз биыл 150 жасқа толып отыр. Тұңғыш Президентіміз Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында: «Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен ...

Жиырма төрт патшалықтың жерін басып, жер шарының 54 мемлекетін аралап, 48 медаль олжалап, қазақ ұлтының рухын асқақтатып бүкіл әлемге танытқан, түркі халықтарының ішінде қазақтың ғана маңдайына біткен, дүниежүзілік сайыста әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы, туғанына 150 жыл толып отырған күш атасы Қажымұқан бабамыздың ел ішін аралап өнер көрсеткеніне жұртшылық қанық болса керек. Сондай сапардың бірі 1947 жылы шалғайдағы Созақ ...

В честь 150-летия первого профессионального казахского борца Хаджимукана Мунайтпасова, чье имя прочно вписано в историю отечественного и мирового спорта, в Национальной библиотеке РК проходит большая выставка «Күш атасы – Қажымұқан», которая приурочена к 30-летию Независимости страны. Вызов звездам борцовского ковра Талантливый борец-самородок Хаджимукан (1871–1948) в короткие сроки смог добиться поразительных успехов и встать вровень с известными в те времена силачами ...

Алматы қаласындағы қазақ мемлекеттік циркі пандемиялық жағдайға орай ұзақ карантиндік үзілістен соң «Hello Circus» бағдарламасымен көрерменге есігін қайтадан айқара ашты. Қазақ халқының мақтанышы, күш атасы Қажымұқан Мұңайтпасұлының 150 жылдығына орай ұсынылып отырған бағдарламада күштік атлеттер, эквилибристер мен әуе гимнастарының өнеріне басымдық берілген. Сондай-ақ цирк өнерпаздары тілін тапқан түрлі жануарлар мен көзді арбап санаулы секундтар ішінде бірнеше көйлек ауыстырып киген сиқыршы ...