АЭС: Көршіге күніміз қарамасын

Мәреге де жеттік. 6-қазан – референдум. АЭС-ын салу, салмау, қажет, қажет емес деген пікірлер желдей есіп, халық әрі-сәрі болып қалды. Қолдағандарды халық жауы секілді ағаш атқа мінгізіп күстаналап жатқандар да жетеді.

Қалам ұстаған ағайын, әрі штаб мүшесі болғандықтан кездесулерге көп қатысып, осы саладағы мамандардың пікіріне деп қойдық. Өзімізше зерттеп көрдік, зерделедік.

Қазір әлемде 415 ядролық энергетикалық реакторлар жұмыс істеп тұр екен. Бұған қосымша тағы 60 реактор салынып жатыр. Бүкіл әлем бетіне қарап отырған АҚШ-ында-94, Франция мен Қытайда-56, Ресейде-36, Жапонияда-12 және Оңтүстік Корея-26 станция салып алып игілігін көріп отыр.

Ешкім өз халқына жаманшылық ойламайды. Жел, күн сияқты жасыл экологияның Қазақстанның энергетика саласындағы қажетін өтемейтіндігі белгілі болып қалды. Сондықтан да Қазақстанның энергетика саласы шамамен 70 пайыз көмір электр станциясына тәуелді.

Ал, оныңыз ауаға 300 мың тоннаға дейін күлді көмір, шаң шығаратындықтан жаһандық экологиялық міндеттемелер елімізді 2060 жылдардан бастап санкцияға іліктіру қаупі бар. Оның сыртында өткен жылы Ресейден жетпеген энергия үшін 100 млрд.теңге төлеп жыртығымызды жаптық.

Қазақша қайырғанда, «былай тартсаң өгіз өледі, былай тартсаң арба сынадының» кері. Мұндайда қайтпек керек?!

Мемлекет Басшысы осы жағдайлардың бәрін есепке алып АЭС-ын салу мәселесін күн тәртібіне шығарды. Семей сынақ полигонының ащы сабағы бар. Бәріміз де қалай болар екен деп қалдық. Алайда, ядролық физика институты, ұлттық ядролық орталық мамандарының дәрісін тыңдағаннан кейін салудың дұрыстығына көзіміз жете бастады.

Қазақстанда Франция-Қазақстан, Канада-Қазақстан бірлескен уран өндіретін компаниялар бар. «ҚазАтомПром» басшылығы уақытында осы компания мамандарымен халықты және журналистерді көп жүздестірді. Сонда бір компания басшысы «Франция түнде күндізгідей жарқырап тұрады. Біздің өндірген уранның капсуласы. Созақтың, мына сіздердің урандарыңыз. Осы жарыққа менің де қатысым барлығы жүрегімді жылытады» деп еді.

Сол Францияны жарқыратқан, мемлекетті жылумен жарылқаған энергия өзімізге де қатты керек екен.

Әрине, қалың жұртты АЭС-ның қауіпсіздігі қатты алаңдатады. Қауіпсіздікке МАГАТЭ кепіл болып отыр. Бұрын Ресей тарапы салады деп келінсе, ауыр санкцияға ұшыраған көршіміз Түркиядағы салып жатқан АЭС-ын тоқтатып қойды. Дәрменсіз. Сондықтан, әлеуетті мердігерлер таңдалынуы мүмкін.

Қазақстанда атом станциясын салу үшін 13 жоба зерттеліп, төртінші буын ІІІ+ реакторы таңдалыпты. Яғни, апатқа ұшырау қаупі жоқ. Мамандар мәселесі де оңтайлы шешіліп келеді.

АЭС-ын салмай-ақ күн көрерміз дейін десең көрші Өзбекстан атом реакторын салуға шешім қабылдап, іске кірісіп жатыр. Моңғолия мемлекеті де екі білегін сыбанып отыр.

Түбінде осы мемлекеттерден энергия сатып алып, жерге қарап қалмайық.

Бір қызығы, осы елдердің ешқайсысы атом реакторын салайық па, салмайық па деп халқына сұрау салып жатқан жоқ. Мемлекеттің әл-ауқатын көтеру үшін өте керек екенін біледі.

Біз білгенімізді айттық, ендігі таңдау, сіздерде?!

Б.Байдуллаұлы